
Juda
Maart 2025 - In Wierden ontmoeten we Juda (15), die daar samen met zijn ouders woont. Naast zijn school houdt hij van muziek maken en zet hij zich actief in voor de klankbordgroep van JMZ Pro. Daarmee vraagt hij aandacht voor de positie van jonge mantelzorgers in Nederland. Hun motto luidt: Niets over ons, zonder ons!
Kun je iets over jezelf vertellen; wie ben je en voor wie zorg je?
Ik ben Juda, vijftien jaar, en ik heb al meer meegemaakt dan veel leeftijdsgenoten. Mijn broer Boaz is drie jaar ouder en ernstig meervoudig beperkt door een zeldzame energiestofwisselingsziekte. Wat hij heeft is, met een hele moeilijke naam, een mitochondriële aandoening.
De zorg voor mijn broer Boaz is zeer intensief, hij heeft bij alles hulp nodig. Daarom ben ik van jongs af aan gewend om thuis met van alles en nog wat mee te helpen, maar daardoor ben ik mijzelf automatisch ook op de tweede plek gaan zetten - ik cijferde mezelf weg. Zorgen voor mijn broer voelt voor vanzelfsprekend, maar het is soms ook heel zwaar.
Een onzichtbare rol met grote impact
Op mijn zesde sprak ik al met een consulent jonge mantelzorgers*, maar pas rond mijn tiende begon ik echt te snappen wat het betekent om een ‘jonge mantelzorger’ te zijn. Dat inzicht veranderde niets aan wat ik deed, maar het gaf me wel woorden voor iets dat voor mij als vanzelfsprekend voelde.
Thuis doe ik de ‘kleine dingen’; de vaatwasser uitruimen, even oppassen, mijn broer vermaken en zorgen dat het rustig blijft. Het lijkt weinig, maar die kleine dingen hebben ongemerkt veel invloed. Je merkt het pas als je echt stil staat en erop terugkijkt.

De kracht van delen
Wat ik heb geleerd, is hoe belangrijk het is om te praten. Op school heb ik een vertrouwenspersoon, en ik zit in een klankbordgroep voor jonge mantelzorgers. Eén iemand hebben bij wie je terechtkunt, dat scheelt al zoveel. Dan hoef je het niet allemaal zelf te dragen.
Ik zeg nu ook tegen mijn vrienden dat ze gewoon een appje moeten sturen als er iets is. Al reageer ik niet meteen, het kan al helpen als je je zorgen even uit je hoofd kunt typen. Vroeger wilde ik mijn ouders niet belasten. Ik dacht: zij hebben het al zwaar genoeg met mijn broer, ik moet sterk zijn. Maar op een gegeven moment heb ik het toch uitgesproken, omdat het te veel werd om allemaal voor mezelf te houden. Gelukkig had ik op school een goede mentor bij wie ik terecht kon, en daarnaast natuurlijk ook bij de consulent jonge mantelzorgers.
Meer delen van mijn zorgen was echt een keerpunt voor mij.
Ook in de kerk voel ik me gesteund. Boaz gaat met ons mee, dus iedereen daar kent mijn broer ook. Ze organiseren activiteiten voor jongeren, zoals clubavonden. Dat is voor mij genoeg. Niet alles hoeft groots te zijn.
School, muziek en dromen
Gelukkig krijg ik ook op school steun en is er ruimte om wat flexibiliteit voor mezelf in te bouwen. Zo mag ik een ‘time-out kaart’ inzetten, waarmee ik de klas uit mag als het even te veel wordt. Dan maak ik ergens anders mijn opdrachten, of ik ga gewoon even tekenen of muziek luisteren om mijn hoofd leeg te maken.
Muziek is sowieso mijn uitlaatklep. Ik drum, speel gitaar en piano, en schrijf mijn eigen nummers. Zo kan ik mijn emoties kwijt. Mijn plannen voor de toekomst? Werken als jeugdagent bij de politie, social worker of jongerenwerker. En als de muziek ooit iets wordt, zou dat natuurlijk helemaal geweldig zijn.
Mantelzorger zijn voelt niet als een keuze
Sommige mensen zeggen: Denk goed na of je later de zorg voor je broer op je wilt nemen. Maar hoe dan? Het is mijn broer. Je gaat toch ook niet nadenken of je van je moeder houdt? Ik denk er soms over na wat er gebeurt als mijn ouders er niet meer zijn. Waarschijnlijk neem ik dan de verantwoordelijkheid op me. Niet omdat het moet, maar omdat ik er wil zijn.
Ik sta er gelukkig niet alleen voor. Mijn ouders probeerden altijd de balans te bewaren. Zo ging mijn broer tijdens de schoolvakanties naar de dagbesteding, zodat ik iets leuks kon doen met mijn ouders. We zijn ook met Stichting Wigwam op aangepaste vakantie geweest, en een week naar Villa Pardoes. De Efteling was geweldig, daar denk ik nog vaak aan terug.
Tot slot: Delen is helen
Wat ik vooral wil zeggen tegen andere jonge mantelzorgers: praat! Deel wat je voelt. Met een vriend, met iemand op school of met je ouders. Het lucht echt op.
En tegen professionals: vraag niet alleen hoe het met de ouders of het zieke kind gaat. Maak ook contact met de andere kinderen in het gezin: hoe is het voor jou?
* Steeds meer gemeenten hebben een speciale consulent voor jonge mantelzorgers. Zoek een lokaal steunpunt voor mantelzorg in jouw gemeente voor meer informatie.


De JMZ Pro Klankbordgroep neemt deel aan de kerngroep van de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg. Alles gebeurt in samenwerking en co-creatie met de jongeren zelf. Het motto van de jmz-ambassadeurs is dan ook: Niets over ons, zonder ons!
Stichting JMZ Pro biedt een professioneel netwerk aan degenen die in de praktijk werkzaam zijn met en voor jonge mantelzorgers en hun gezinnen. Door landelijk en regionaal samen te werken, kennis uit te wisselen en informatie en ervaringen op ons platform te bundelen, kunnen we van elkaar leren, maatschappelijk begrip creëren en de kwaliteit van de ondersteuning verhogen. www.jmzpro.nl
Fotografie: Vera Duivenvoorden
Vera Duivenvoorden richt zich in haar werk op sociaal-maatschappelijke onderwerpen en portretfotografie. In haar project Zie je mij? volgt ze jongeren die voor een dierbare zorgen. De Zie je mij? foto-expositie reist langs verschillende scholen en onderwijsinstellingen. Tevens delen de jongeren hun verhaal in gastlessen. Via de foto’s en verhalen creëert Vera meer (h)erkenning voor jonge mantelzorgers.
“Als fotograaf zet ik de kracht van het medium in om verhalen van mensen zichtbaar te maken. Onder mijn begeleiding documenteren zij hun eigen omgeving.”