#NietTeMissen - Max

Mei 2022 – Ook dit jaar belanden we op een zonnige dag in de binnenstad van Hengelo. In 2021 gingen we hier in gesprek met Nawaz. Nu ontmoeten we op dezelfde plek Max (20) die bij JMZ Go! stage loopt voor zijn studie Social Work. Daar zet hij zich onder andere in als ervaringsmaatje voor jonge mantelzorgers. Hij woont in Enschede samen met zijn moeder, stiefvader en broertje (14).
 

​

Jonge mantelzorger voor…
Ik ben jonge mantelzorger voor mijn moeder. Zij heeft in het verleden een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkeld, waardoor zij enorm gevoelig is voor situaties die haar PTSS kunnen triggeren. Zo kunnen we bepaalde dingen beter niet zeggen of moeten we plotselinge, harde geluiden vermijden. Denk daarbij aan een deur die te hard dicht slaat of iets dat op de grond valt. Thuis letten we continu op triggers om te voorkomen dat ze overprikkeld raakt, een uitbarsting krijgt of in een soort roes raakt.

“Om te voorkomen dat een gesprek leidt tot frictie ga ik zaken meer uit de weg dan ik zou willen.”

​

Soms kan zo’n emotionele uitbarsting kort duren en verdwijnt het voor haar als sneeuw voor de zon. Voor ons is dat minder makkelijk schakelen, vooral als de emotie bijvoorbeeld op mij als persoon gericht is. Daarom kan ik jammer genoeg niet alles met haar delen, zoals wat er gebeurd is op school of tijdens stage. Ik houd mijn gevoelens vaak meer bij mijzelf, dan zeg ik dat het wel gaat terwijl dat niet altijd het geval is. Voor mijn moeder is dat ook lastig. Als moeder wil zij voor haar kinderen zorgen, dat hoort volgens haar niet andersom te zijn. Ik zie het meer als een wederzijdse relatie. Ik ben inmiddels oud genoeg om ook haar te kunnen helpen en steun te bieden. Voor mijn broertje is dat nog niet het geval; die zit nu in zijn pubertijd en heeft zijn eigen uitdagingen.

 

Mijn moeder en ik hebben overigens een hechte band met elkaar, die met name te danken is aan de periode van de scheiding met mijn vader. Ik was toen ongeveer 9 jaar oud en heb die periode bewust meegemaakt. Ook voel ik mij nog steeds een kind van mijn moeder en ga ik dus niet in een soort ouderrol staan. Daarentegen voel ik mij wel soms een bemiddelaar in het gezin, bijvoorbeeld als ik dingen namens mijn moeder met mijn broertje moet bespreken.

 

School
Tijdens mijn tijd op de basisschool speelde deze zorgsituatie niet. Pas rond mijn 15e/16e kwam de PTSS ter sprake. Daarvoor heeft ze het enige tijd verborgen gehouden, juist omdat ze ons niet daarmee wilde belasten. Natuurlijk merkte ik als kind al wel dat ik sommige dingen niet mocht doen, zoals haar verrassen of laten schrikken. Het was ook verwarrend dat ik soms ineens dingen niet meer mocht doen, die daarvoor wel konden. Pas vanaf mijn 16e zag ik in hoe al die ervaringen verband hielden met de PTSS.

“Door mijn thuissituatie merkte ik al vroeg dat ik qua mentale ontwikkeling veel verder ben dan de meeste leeftijdsgenoten.”

Als zestienjarige kon ik het veel beter vinden met mensen van boven de twintig. Als ik al een klik had met een leeftijdsgenoot, dan was het vaak iemand die ook minder zorgeloos was. Bij de studie Social Work kom ik veel jongeren met vergelijkbare opgroeiomstandigheden tegen, bij wie ik dan ook automatisch meer aansluiting vind. Het is dan ook niet zeldzaam dat jonge mantelzorgers voor een sociaalmaatschappelijke studie als Social Work kiezen; zo ook JMZ-ambassadeurs Koray, Renske, Nawaz, Gino en Hanane.

​

Niet te missen
Mijn zorgen bestaan deels uit het overnemen van huishoudelijke taken om mijn moeder te ontlasten aan het einde van de dag als haar energieniveau lager is, bijvoorbeeld door boodschappen te doen en de hond uit te laten. Dat klinkt op zich niet zo bijzonder, maar er komt veel meer bij kijken. Als ik niet op tijd thuis ben, dan is dat een trigger en dus stress. Als ik spontaan ergens voor word uitgenodigd, dan moet ik eerst bedenken of het wel kan en wat de mogelijke consequenties zijn. Ook in mijn eigen tijd heb ik continu een lijntje met thuis, waardoor ik nooit echt goed kan loskoppelen. Juist die mentale zorgen hebben veel impact.

​

“Ik ben voor mijn moeder en hele stabiele factor waarop ze kan bouwen.”

 

Als ik uit huis zou gaan, dan komt daarmee een groot deel van de structuur te vervallen voor mijn moeder. Het is mooi te weten dat ik zoveel voor haar beteken, maar dat weegt ook wel zwaar op mij. Ik durf overigens wel steeds meer voor mezelf te kiezen, maar voorlopig blijf ik nog wel even thuis wonen. In ieder geval totdat ik mijn studie heb afgerond en een stabiel inkomen heb.

 

Ervaringsmaatje
Ik zit in mijn derde jaar van de studie Social Work in Enschede. Op dit moment loop ik vier dagen in de week stage bij JMZ Go!. Daar werk ik onder andere mee aan het Ervaringsmaatjesproject*, waarin ik als maatje van drie jonge mantelzorgers in de leeftijden van 8 en 9 jaar activiteiten onderneem ter ontspanning en vermaak. Vanuit mijn eigen ervaring kan ik veel voor hen betekenen en hen jonge mantelzorggerichte ondersteuning en begeleiding bieden die ik vroeger zelf niet had.

 

Tussen mijn 9e en 12e, rondom de scheiding van mijn ouders, heb ik bijvoorbeeld wel bij een jeugdpsycholoog gelopen en onder andere een faalangsttraining gehad. Pas toen ik stage ging lopen bij JMZ Go! werd ik me bewust van mijn jonge mantelzorgsituatie. Ik vertelde dat aan mijn moeder en die zei: ‘nee, jij bent geen jonge mantelzorger, want dat gaat over het verzorgen van iemand’. Dat is precies waar het misverstand zit, omdat weinig mensen weten dat jonge mantelzorg niet alleen gaat om zorgen voor, maar vooral ook om het zorgen maken en zorgen voor jezelf missen. Juist op jonge leeftijd heeft dat een enorme impact op je ontwikkeling.

 

“Mijn advies voor jonge mantelzorgers is: blijf dicht bij jezelf en praat erover met anderen.”

 

Alles staat of valt met communicatie. Mensen kunnen namelijk niet zien wat er zich allemaal in jouw hoofd afspeelt. Als je praat, dan kan iemand daar ook op reageren en misschien wel iets voor jou betekenen. De toehoorder hoeft trouwens niet per se te kunnen helpen. Een luisterend oor helpt vaak al veel. Je hebt het uitgesproken, iemand is op de hoogte, diegene kan daar wellicht rekening mee houden en daarmee valt een kleine last van je schouders. Mensen in de omgeving van een jonge mantelzorger kunnen ook helpen door interesse te tonen en simpelweg te vragen hoe het met diegene gaat.

​

* In het Ervaringsmaatjesproject worden jonge mantelzorgers begeleid door een jongvolwassen vrijwilliger of stagiaire die zelf ook is opgegroeid met iemand thuis die zorg nodig had. De ervaringsmaatjes kunnen zich goed verplaatsen in de schoenen van de jonge mantelzorger omdat zij een vergelijkbare thuissituatie hadden. Samen ondernemen zij elke week iets leuks. De maatjes worden getraind en begeleid bij JMZ Go!

 

JMZ Go! is kernpartner van de Strategische Alliantie Jonge Mantelzorg en is onderdeel van het JMZ Lab. Het JMZ Lab bestaat uit vier alliantiepartners die de belangen vertegenwoordigen van jonge mantelzorgers en een hechte band hebben met de doelgroep. Alles gebeurt in samenwerking en co-creatie met de jongeren zelf. Het motto van de jmz-ambassadeurs is dan ook: Niets over ons, zonder ons!